ورود فاضلاب به زریبار ادامه دارد، نسخه پیچی جدید برای نجات تالاب - ناق

کاهش آب ورودی به تالاب ها از منابع آب سطحی و زیر زمینی حوزه آبخیز و دشت های اطراف تالاب ها، اجرای طرح های توسعه ای و زیر بنایی، ورود انواع آلاینده های بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی گسیل گردیده از مزارع کشاورزی، شهرها و آبادی ها و صنایع و رسوبات ناشی از فرسایش خاک بالادست تالاب ها، شکار و صید غیر مجاز و بی رویه و برداشت علوفه و سایر محصولات تالابی بیش از حد توان تجدید پذیری تالاب، تغییر کاربری اراضی تالابی برای امور کشاورزی، راهیابی گونه های غیر بومی و مهاجم به تالاب ها و تغییر اقلیم و خشکسالی حاکم بر کشور را می توان از عمده ترین مسائل نابودی تالاب ها بیان نمود.

تالاب زریبار مریوان نگین غرب کشور

تالاب زریبار مریوان نیز یکی از تالاب های کشور است که طی چند سال گذشته دستخوش تغییرات زیست محیطی قرار گرفته و اگر به فکر ساماندهی مسائل و احیای آن نباشیم، شاید تا چند دهه دیگر اثری از این تالاب زیبا نیز در کشور دیده نگردد و به مانند بسیاری از تالاب های مرکزی ایران به یک دشت خشک تبدیل گردد.

تالاب زریبار بزرگترین چشمه آب شیرین جهان با ارتفاع هزار و 285 متری از سطح دریا و طول شش کیلومتر و عرض متوسط سه کیلومتر با مساحتی برابر با سه هزار و 292 هکتار است که نزدیک به 700 هکتار آن به نیزار تبدیل گردیده است.

اکوسیستم تالاب زریبار مریوان به عنوان یک واحد اکولوژیکی و یک اکوسیستم آبی در کردستان پدیده ای بسیار زیبا و نادر است که در یک دره طولی نسبتاً وسیع از دو طرف غرب و شرق با کوه های پوشیده از جنگل احاطه گردیده است.

تالاب زریبار مریوان با اینکه یکی از منحصر به فردترین تالاب های آب شیرین جهان به شمار می رود، ولی متاسفانه در طول زمان بی مهری های زیادی به خود دیده است و اختصاص نیافتن اعتبارات طرح نجات زریبار مریوان حیات آن را با مشکل جدی روبرو می نماید.

متاسفانه در سنوات گذشته با برنامه های غیر کارشناسی سد خاکی در قسمت جنوبی تالاب احداث گردیده و با ورود رسوبات و شن های جاری و فضولات حیوانی و انسانی به دریاچه به وسیله بند انحرافی قزلچه سو، ورود فاضلاب های انسانی و مواد زائد جامد 10 روستای حاشیه تالاب مسائل زیست محیطی را افزایش داد تا ستاد نجات بخشی و احیای تالاب زریبار مریوان تشکیل گردد تا بتوان با هماهنگی دستگاه های متولی بخشی از مسائل این تالاب را رفع کرد.

فاضلاب هفت روستای حاشیه غربی تالاب ساماندهی شد

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان کردستان در آخرین جلسه ستاد نجات بخشی تالاب زریبار مریوان گفت: خوشبختانه تاکنون عملیات ساماندهی و انتقال فاضلاب هفت روستای حاشیه غربی تالاب به تصفیه خانه فاضلاب مریوان به اتمام رسیده و تنها ساماندهی فاضلاب سه روستای حاشیه شرقی دریاچه باقی مانده که کار شبکه انتقال فاضلاب این روستاها نیز با پیشرفت فیزیکی 65 درصد در حال پیگیری است.

صالح مفاخری اظهارداشت: با برآوردهای صورت گرفته برای اتمام این کار و انتقال فاضلاب این سه روستا به تصفیه خانه فاضلاب مریوان احتیاج به دو میلیارد و 200 میلیون تومان اعتبار است که با تخصیص به موقع آن تا سرانجام سال این کار به اتمام می رسد.

وی در ادامه اضافه کرد: تنها مسئله ای که در این حوزه باقی مانده ساماندهی کانال آب سطحی و فاضلاب مشترکی است که از سوی شهر به سمت تالاب زریبار در هنگام بارندگی روانه می گردد که جمع آوری و انتقال این کانال به سمت تصفیه خانه فاضلاب مریوان احتیاجمند یک میلیارد تومان اعتبار است.

مدیرعامل آبفار کردستان یادآور شد: در صورت تخصیص اعتبارات لازم، کار ساماندهی این کانال نیز که در حال حاضر 70 درصد پیشرفت فیزیکی دارد تا سرانجام امسال به اتمام می رسد تا دیگر شاهد ورود فاضلاب های شهری و روستایی به حوزه تالاب زریبار نباشیم.

حفر چاه های متعدد و بهره برداری بیش از اندازه از آب تالاب نیز طی سالیان گذشته یکی دیگر از مسائل و معضلاتی بود که تالاب زریبار را با خطر نابودی روبه رو می کرد اما خوشبختانه در این حوزه نیز اقدامات مناسبی صورت گرفته که می توان امیدوار بود اگر حرف های مسئولان تنها شعار نبوده باشد، احیای این تالاب را به مرور ببینیم.

ورود سالیانه 10 میلیون مترمکعب آب به تالاب زریبار

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان در مصاحبه با خبرنگاران در این زمینه بیان نمود: در رابطه با احیای تالاب زریبار یک برنامه جامع در سال 94 به تصویب شورای برنامه ریزی استان رسید که طی آن دایکی که قبلا بر روی تالاب با هدف آبیاری بیش از هزار هکتار از اراضی پایاپ احداث گردیده بود و صدمات جبران ناپذیری به این تالاب وارد می کرد، تخریب شد.

خالد جعفری ادامه داد: در حال حاضر کار تامین آب مورد احتیاج برای آبیاری پایاب بیش از هزار و 600 هکتار از اراضی حاشیه تالاب زریبار از محل سید گاران تامین می گردد که از سال 95 که این کار آغاز گردیده تاکنون بیش از 35 میلیارد تومان هزینه گردیده است.

وی گفت: انجام این کار باعث گردیده علاوه بر صرفه جویی مناسب در مصرف آب تالاب، چاه های حفر گردیده در اطراف تالاب نیز جمع آوری گردیده و همین امر باعث حفظ و پایداری منابع آبی اطراف تالاب گردیده است و در حال حاضر با فعالیت هایی که صورت گرفته است سالانه 10 میلیون مترمکعب آب وارد تالاب زریبار مریوان می گردد.

قبلا حجم زیادی از پرندگان هم به این تالاب کوچ می کردند ولی بنظر می رسد کوچ پرندگان هم نسبت به گذشته کاهش یافته و حتی رغبت پرندگان هم برای استفاده از این تالاب کم گردیده است و نیزارها نیز به عنوان یکی از ویژگی های اکوسیستم تالاب زریبار مامن و زیستگاه مناسبی برای پرندگان بشمار می رود که به دلایلی این نیزارها در چند سال اخیر با رشد بی رویه روبرو گردیده است.

نجات و احیای تالاب زریبار احتیاجمند اعتبارات خاص است

همچنین استاندار کردستان در خصوص آخرین وضعیت تالاب زریبار مریوان اظهارداشت: اعتبارات موجود حال و روز تالاب زریبار را تغییر نمی دهد و احیا و نجات این تالاب احتیاجمند ایده و اعتبارات خاص است.

بهمن مراجهان اعتبارات و امکانات موجود در استان را برای نجات تالاب زریبار غیرکافی ارزیابی کرد و اضافه کرد: زریبار برای مردم استان کردستان از حیث زیست محیطی و گردشگری دارای اهمیت فراوان است.

وی وضعیت حال حاضر تالاب زریبار را ناخوشایند توصیف کرد و ادامه داد: با اقدامات و اعتبارات استانی برای نجات و احیای تالاب زریبار مریوان کاری نمی توان انجام داد و انتظار داریم رئیس سازمان محیط زیست به طرح نجات تالاب زریبار یاری های اعتباری و فنی لازم را داشته باشد.

استاندار کردستان خواهان تدوین برنامه های عملیاتی برای جلوگیری از دچار شدن تالاب زریبار به سرنوشت دیگر تالاب های کشور شد و یادآور شد: امید داریم در دو هفته آینده تیم کارشناسی مستقر در تالاب انزلی برای آنالیز ابعاد و زوایای کار در تالاب زریبار به مریوان سفر نمایند.

مراجهان به اعتبار مورد احتیاج برای احیای تالاب زریبار اشاره نمود و بیان نمود: برای احیای این تالاب دو میلیارد و 200 میلیون تومان اعتبار احتیاج است که سعی می کنیم بخشی از آن را از محل اعتبارات استانی و بخشی را نیز از محل اعتبارات شهرستان تامین کنیم.

وی گفت: با توجه به اینکه تالاب زریبار برای مردم استان کردستان از چند بعد مناظر طبیعی، زیست محیطی و گردشگری بسیار مهم است، انتظار داریم با تخصیص اعتبارات خاص از محل اعتبارات ملی وضعیت این تالاب را بهبود بخشید.

بهشت گردشگری غرب ایران ظاهرا تا پیش از برگزاری این جلسه حال و روز خوشی نداشت و نفسش در آغوش تنگ نیزارها به شماره افتاده و پرندگان و آبزیانش را فراری داده بود، اما به نظر می رسد این روزها تنها مشکل باقیمانده برای نجات و احیای این تالاب وجود نیزارها است که طی چند سال گذشته رشد زیادی داشته اند و به نظر می رسد اگر کاری برای این نیزارها صورت نگیرد طی چند سال آینده این تالاب به نیزار تبدیل می گردد و اثری از آب آن نمی ماند.

کارشناسان می گویند رشد نیزارها در سال های اخیر به دلیل ورود فاضلاب روستاهای اطراف به داخل تالاب بوده و اکنون بخش زیادی از تالاب را این نیزارها پوشانده اند که خوشبختانه مسئولان اعلام کردند که کار انتقال و ساماندهی کامل فاضلاب حاشیه تالاب تا سرانجام امسال به اتمام می رسد و از ورود فاضلاب به داخل تالاب جلوگیری می گردد.

جلوگیری از ورود فاضلاب روستاهای اطراف زریوار به داخل تالاب که بر رشد نیزارها که بخش زیادی از فضای دریاچه را اشغال نموده اند، یاری نموده و چهره غیرآبی به این تالاب مهاجرپذیر پرندگان بخشیده بود، یکی از دغدغه فعالان محیط زیست است که خوشبختانه امروز شاهد شنیدن خبرهای خوش در این زمینه هستیم و اکنون باید برای جمع آوری این نیزارها نیز چاره ای اندیشیده گردد.

تالاب زریبار مسئله ای برای احیا ندارد

رئیس سازمان محیط زیست کشور نیز در جریان آخرین سفر خود به استان کردستان ضمن بازدید میدانی از تالاب زریبار، اظهارداشت: با توجه به اقداماتی که طی چند سال گذشته در خصوص احیای تالاب زریبار انجام گرفته مسئله ای برای ادامه این روند وجود ندارد.

عیسی کلانتری اضافه کرد: احیای تالاب ها یکی از سخت ترین وظایف سازمان محیط زیست است، چرا که انجام این کار احتیاج به آب دارد که خوشبختانه وضعیت آب تالاب زریبار مناسب است و احیای این تالاب امکان پذیر است.

وی ادامه داد: هم اکنون غیراز سە تالاب در کشور مابقی تالاب ها خشک شدە اند ولی خوشبختانه با توجه به مشاهدات عینی و وجود تکنولوژی های جدید برای نجات زریبار هنوز دیر نگردیده است.

معاون رئیس جمهور با بیان اینکه پرشدن تالاب زریبار به دلیل ورود مواد آلی بوده و دلیل طبیعی ندارد، یادآور شد: نیزارها پارازیت و مهمان های ناخوانده تالاب ها هستند و باید با بهره گیری از تکنولوژی های نوین و به روز جهان از توسعه این نیزارها جلوگیری کرد.

کلانتری مجموعه برنامه های اجرا گردیده در استان برای جلوگیری از ورود مواد آلی نظیر پسماندها و فاضلاب ها به تالاب را ارزشمند و قابل تقدیر دانست و بیان نمود: هم اکنون گروهی از متخصصین در تالاب انزلی مشغول اجرای طرحی برای مبارزه با نیزارها هستند که این امر می تواند برای زریبار هم پاسخگو باشد.

وی با بیان اینکه انجام مطالعات ناقص و کارهای کارشناسی نگردیده مسائل تالاب زریبار را به وجود آورده است، گفت: خسارت های این کار جبران ناپذیر است ولی با توجه به وضعیت کنونی تالاب زریبار نجات این تالاب هنوز دیر نگردیده است.

رئیس سازمان محیط زیست کشور در ادامە سخنان خود بە اعتبارات مورد احتیاج برای نجات تالاب زریبار اشاره نمود و اظهارداشت: دولت اعتبارات مورد احتیاج را تامین خواهد نمود اما گام نخست باید تدوین برنامه درست باشد.

کلانتری اضافه کرد: مهمترین بخش کار عملیات بیرونی نظیر جلوگیری از ورود پسماند به تالاب است که خوشبختانه بخش اعظم آن اجرا گردیده است و عوامل درونی برای نجات تالاب زریبار نیز با بهره مندی از تکنولوژی جدید قابل اجرا است.

وی ادامه داد: با توجه به پیش بینی به عمل آمده و تخصیص اعتبارات لازم برای احیای تالاب زریبار مریوان انتظار داریم تا پیش از سرانجام کار دولت دوازدهم این کار به اتمام برسد.

رئیس سازمان محیط زیست کشور با بیان اینکه هم اکنون تالاب زریبار از مواد آلی انباشته گردیده است، یادآور شد: پرشدن تالاب زریبار به علت ورود مواد آلی بوده و این مواد شرایط بی هوازی در پایین آب را به وجود آورده است و در نتیجه عمق آب کم و نیزارها آغاز به رشد و تکثیر نموده و تالاب تصرف می گردد.

کلانتری اقدامات انجام گردیده در راستای جلوگیری از پسماندها و ورود فاضلاب ها به تالاب را قابل تقدیر دانست و بیان نمود: اگر نتیجه کارهای گروه متخصصی که در تالاب انزلی مشغول به فعالیت هستند، مثبت باشد، نیزارهای تالاب زریبار نیز ظرف یک سال تخلیه می گردد و منابع مالی آن را نیز تامین می کنیم.

وی خطاب به مسئولان حاضر در جلسه گفت: امیدوارم حداکثر تا سرانجام کار این دولت، تالاب زریبار به حالت قبلی خود بازگردد و نگران تامین منابع مالی نیز نباشید و بنده مطمئنم تالاب زریبار به سرعت می تواند احیا گردد.

کارشناسان گردشگری معتقدند که وجود چنین تالاب هایی در هر منطقه ای می تواند موجب خیر و برکات فراوانی گردد و با برنامه ریزی دقیق و اصولی و اجرای طرح های متناسب با وضعیت تالاب شغل های فراوانی ایجاد کرد.

صنعت گردشگری به عنوان بزرگترین و متنوع ترین صنعت در جهان به حساب می آید. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی می دانند، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، یعنی در آنجا که شکل های دیگر اقتصاد، مثل فراوری یا استخراج از نظر اقتصادی به صرفه نیست یا نقش چندان مهمی در صحنه تجارت و بازرگانی ندارند، به توسعه صنعت گردشگری توجه زیادی می گردد.

تالاب زریبار مریوان نیز علیرغم برخورداری از جاذبه های طبیعی فراوان، با مسائل و موانع گوناگونی روبرو بوده که مانع از جذب و گسترش گردشگر به آن گردیده است و این تالاب در اغلب زمینه ها فاقد امکانات و تسهیلات لازم برای جلب رضایت گردشگران است.

امیدواریم با خبرهای امیدوار نماینده ای که مسئولان در خلال جلسه ستاد نجات بخشی تالاب زریبار مریوان ارائه دادند، سال های بعد شاهد برگزاری ستاد توسعه گردشگری در این منطقه باشیم و دیگر از مسائلی که چند سال است این تالاب با آن دست و پنجه نرم می نمایند خبری نباشد.