چگونه آلزایمر را کنترل کنیم؟ - ناق

ملیحه محمودخواه| در دنیا بیش از 50 میلیون نفر دچار زوال عقل هستند و هر سال 7 میلیون نفر نیز به این آمار اضافه می شوند. درحال حاضر در ایران بیش از 700 هزار بیمار مبتلا به آلزایمر شناسایی شده اند و به علت رشد جمعیت سالمندی، این آمار هر روز درحال افزایش است.

ایران سومین کشور دنیا است که در آینده نزدیک با تغییر شکل هرم سنی و رشد سالمندی روبه رو خواهد شد و از آنجا که به دلیل کوچک شدن خانواده ها مراقبت نماینده کمتری خواهیم داشت، باید کوشش کنیم تا با افزایش کیفیت زندگی از ابتلا به بیماری آلزایمر پیشگیری کنیم. اگر بتوانیم سبک زندگی مان را تغییر دهیم، می توانیم امکان ابتلا به آلزایمر را تا 30 درصد کاهش دهیم.

این موضوع که کشور ما درحال حرکت به سمت سالمندی است، بر کسی پوشیده نیست و اگر آمادگی ها و بستر لازم برای مواجهه با مسائل دوره سالمندی فراهم نگردد، عواقب زیادی را با خود به همراه خواهد داشت. یکی از عوارض شایعی که امروزه در دوره سالمندی با آن روبه رو هستیم، آلزایمر است. بنابر گفته متخصصان، تحلیل رفتن سلول های مغز مهم ترین علت بیماری آلزایمر است که از 65 سالگی احتمال بروز آن افزایش پیدا می نماید.

باید این را بدانید که هر فراموشی ای، نشانه آلزایمر نیست، این را مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران می گوید و در تعریف این بیماری شرح می دهد: آلزایمر یک بیماری پیش فراینده و تحلیل برنده است که طی آن سلول های ناحیه حافظه دچار مشکل می شوند. در بیماری آلزایمر، بیمار ابتدا حافظه کوتاه مدت و پس از آن به مرور زمان، حافظه بلندمدتش را از دست می دهد و خاطرات و نکاتی را که به تدریج از دوران کودکی آموخته است، فراموش می نماید.

معصومه صالحی می گوید: آلزایمر نوع پیش فراینده بیماری دمانس است. دمانس درواقع بیماری زوال عقل است، اما حدود 40 درصد دمانس ها قابل برگشت هستند. این گروه از فراموشی ها بر اثر بیماری های قلبی-عروقی، عوارض مصرف بعضی داروها، کم کاری و پرکاری تیرویید یا دیابت نوع دو و به خصوص افسردگی ایجاد می شوند که قابل درمان هستند.

اما متاسفانه بیش از 60 درصد از دمانس ها را نمی توان درمان کرد که نوع پیش فراینده فراموشی است که به آن آلزایمر می گویند و درواقع این تفاوت دمانس و آلزایمر است.

حرکت به سمت آلزایمر را می توان در رفتار سالمندان دید

ممکن است بار ها دیده باشید که افرد سالمند اطراف شما موضوعی را که دو یا سه روز قبل با او درمیان گذاشته اید، فراموش نموده، جای کلیدش را از یاد برده است و به یاد نمی آورد که نمازشان را خوانده است یا نه؟ یادش نمی آید روز قبل چه کاری انجام داده و وقتی نام یکی از اقوام را می برید، به سختی او را به یاد می آورد.

ممکن است سوالات یا جملات تکراری بیان کند یا لباس نامرتبط بپوشد، مثلا در فضای گرم لباس ضخیم تنش کند و نسبت به خودش بی تفاوت باشد، به طوری که به نظافت و بهداشت خود توجهی نکند. این ها نخستین نشانه های بیماری آلزایمر هستند.

به گفته صالحی اگر سه مورد از این علایم را در فرد سالمند مشاهده کردید، حتما باید او را نزد پزشک ببرید تا تست تشخیصی در خصوص او انجام گردد و اگر معین شد دچار دمانس و آلزایمر است، درمان گردد.

کمی که این بیماری پیشرفت می نماید، کم کم سالمند دچار مشکل عملکرد و رفتار شده و در هنگام صحبت کردن نمی تواند کلمات مناسب را پیدا کند؛ این موضوع فرایند صحبت کردن او را کند نموده و این شرایط در غروب ها شدت پیدا می نماید. تازه در این مرحله بعضی از خانواده ها متوجه می شوند که برای سالمندشان مسئله ای به وجود آمده است.

اما در مرحله سوم بیمار با علایم شدیدتری روبه رو می گردد. صالحی شرح می دهد: در این مرحله بیمار راه رفتن و حرف زدن را به کلی فراموش نموده و حواس پنج گانه اش را نمی تواند کنترل کند، از خوردن غذا در بعضی از موارد خودداری نموده و دچار مسائل جسمی و بی اختیاری ادرار می گردد. ایجاد این وضع شرایط را برای خانواده آن ها نیز مشکل تر می نماید، زیرا این بیماران به مراقبت های شدید نیاز

پیدا می نمایند.

زمان را از دست ندهید

صالحی با تأکید بر اینکه وقتی علایم بیماری را در سالمندان دیدید، باید بلافاصله اقدامات پیشگیری را انجام دهید، تصریح می نماید: یکی از مسائلی که سبب می گردد این بیماری در افراد به مرحله حاد برسد، این است که خانواده ها از بیان بیماری سالمند خود ابا دارند و خجالت می کشند آن را مطرح نمایند؛ همین موضوع سبب می گردد فرایند این بیماری در فرد سالمند به سرعت افزایش پیدا نموده و در نتیجه منجر به ایجاد معلولیت در فرد بیمار گردد.

این درحالی است که اگر آلزایمر در مراحل نخست آن تشخیص داده گردد، می توان نتایج وخیم آن را تا هفت سال به تعویق انداخت. به همین دلیل باید حواستان به نخستین علایمی که در فرد میانسال مبنی بر آغاز فراموشی می بینید، باشد.

آموزش پیشگیری از کودکی

باید آموزش برای پیشگیری از آلزایمر را از کودکی به فرزندان مان آموزش دهیم. یکی از این آموزش ها حفظ ایمنی در زمین خوردن بچه ها است، زیرا این مسأله ریسک فاکتوری برای ابتلا به آلزایمر در کهنسالی است، به همین دلیل به بچه ها آموزش دهید که در هنگام بازی حتما از کلاه ایمنی استفاده نمایند تا در هنگام ضربه مسئله ای برای آن ها رخ ندهد. صالحی ادامه می دهد: تغذیه در این مورد بسیار بااهمیت است.

خانواده ها به ویژه بچه ها باید در رژیم غذایی شان از سبزیجات استفاده نمایند. پروتیین سفید را در اولویت غذایی خود قرار دهند و به جای روغن های ترانس از روغن های غیراشباع مانند روغن زیتون استفاده نمایند. مصرف قند و خوراکی های با شیرینی بالا و فست فود باید در پایین هرم غذایی خانواده ها قرار گیرد.

این موضوع باید درکشور نهادینه شده و از کودکی تا سالمندی وضع تغذیه به درستی انجام گردد. اهمیت ورزش از تغذیه کمتر نیست و متأسفانه به این موضوع درکشور ما کمتر پرداخته می گردد و آمار چاقی مؤید این مطلب است. اگر ما ورزش را در دستور کار کودک قرار دهیم، عادت می نماید که در سنین بالاتر و سالمندی هم این ورزش را ادامه دهد.

به اعتقاد مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران، این بیماری قابل درمان نیست، اما می توان از آن پیشگیری کرد و فرایند پیش فراینده آن را کند کرد. مهم ترین نکته برای پیشگیری از بروز این بیماری تغییر شیوه زندگی است؛ به طوری که هرچه ذخیره های مغزی افزایش پیدا کند، احتمال بروز این بیماری هم کمتر خواهد شد.

به همین دلیل برای مقابله با این بیماری تا می توانید نکات و موارد جدید را به افراد سالمندتان بیاموزید؛ حفظ کردن شعر، یادگیری یک زبان جدید و انجام فعالیت های اجتماعی همگی ازجمله کار هایی است که به بهبود وضع و مقابله با بیماری آلزایمر یاری خواهد نمود. انجام ورزش و فعالیت های جسمی نیز می تواند در این زمینه تأثیرگذار باشد. فشارخون و چربی آن ها را مدام کنترل کنید و کوشش کنید وضع غذایی آن ها را سروسامان بدهید.

صالحی اضافه می نماید: خودسرانه دارو مصرف نکنید و هر دارویی را با تجویز پزشک مصرف کنید. درست است که مصرف دارو های مسکن مانند آسپرین، خطر ابتلا به آلزایمر را در بعضی از افراد کم می نماید، اما نباید آن ها را خودسرانه مصرف کرد؛ زیرا این دارو ها می توانند عوارض جانبی خطرناکی مانند مسائل کلیوی و کبدی و نیز بروز زخم های معده را در پی داشته باشند. همچنین اگر سیگاری هستید، آن را ترک کنید؛ زیرا افراد با سیگارکشیدن می توانند تا 70 درصد احتمال ابتلای خود را افزایش دهند.

به موازات پیشرفت های علم پزشکی تحقیقات جدید خصوصا در سال های اخیر چشم انداز های تازه ای از امید برای درمان آلزایمر به وجود آمده است، اما درحال حاضر فرآیند درمان بیشتر به معنی جلوگیری از پیشرفت بیماری و کنترل علایم و اختلالات روانی و رفتاری ناشی از آن است که مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب برای دریافت درمان دارویی و روانپزشک برای کنترل رفتاری توصیه می گردد، به علاوه می توان در کنار درمان دارویی از درمان های تکمیلی و روش های غیردارویی مثل روان درمانی، گفتاردرمانی، کاردرمانی و هنردرمانی به ویژه موسیقی و نقاشی استفاده کرد.

جبران حافظه از دست رفته:

در مراحل اولیه ابتلا به آلزایمر با اتخاذ راه حل هایی می توان به فرد مبتلا یاری کرد تا حافظه از دست رفته را تا حدودی جبران کند.

زمان را یادآوری کنید:

بیمار را تشویق کنید که روز ها را روی تقویم خط بکشد. از او بخواهید روز هفته و ساعت برنامه های مورد علاقه اش در تلویزیون را در تقویم بنویسد.

شماره های ضروری را یادداشت کنید:

شماره و تلفن های ضروری را با خط درشت در کنار تلفن فرد بیمار بنویسید و مدام این موضوع را به او یادآوری کنید، آدرس و شماره سکونت او را بنویسید و در جیب یا کیف او قرار دهید.

خوردن دارو را کنترل کنید:

یک جعبه دارو برای او تهیه کنید، قرص ها را در داخل آن قرار دهید و زمان مصرف آن را مدام یادآور شوید.

پیدا کردن لوازم:

با چسباندن برچسب های نوشتاری یا نقاشی روی کمد ها و کشو ها (مثلا جوراب، حوله یا ابزار) به او در پیدا کردن وسایل مورد نیازش یاری کنید.

یادآوری وقایع مهم:

با درخواست از دوستان یا اقوام برای یادآوری صرف غذا، رفتن به دیدار شخصی یا خوردن دارو به فرد مبتلا یاری کنید.

به خاطر سپردن افراد:

از افرادی که همواره به دیدارش می فرایند، عکس بگیرید و اسامی افراد و نسبت شان را با فرد بیمار در پشت عکس ها بنویسید. با نگاه کردن مکرر به آلبوم نقش افراد در زندگی گذشته را به او یاد آوری کنید، اما بیماری و ناتوانی های او را مطرح نکنید.