یبوست و دلایل ناشناخته آن - ناق

نویسنده: محمد جواد واعظی

علت یبوست چیست؟ بدیهی است که رژیم غذایی کم فیبر، کم نوشیدن آب، یا کم ورزش کردن می تواند دلایل یبوست باشد. اما دلایل کمتر شناخته شده ای هم برای ابتلا به یبوست وجود دارد که عبارتند از: داروها، مکمل ها و یا وجود یک بیماری دیگر که یبوست نشانه ای از آن است. در اینجا چند علت عمده یبوست را آنالیز می کنیم:

1. کم کاری تیروئید: سبب کند شدن متابولیسم بدن و حتی روده می گردد. البته همه افراد مبتلا به این بیماری، دچار یبوست نمی شوند و همه کسانی که یبوست دارند دچار کم کاری تیروئید نیستند. البته اگر فرد جوانی بیش از حد نرمال دچار یبوست گردد باید در خصوص تیروئید مورد آزمایش قرار گیرد. آنتی اسیدها: که برای تسکین سوزش معده بکار می فرایند، گاهی سبب یبوست می شوند، به ویژه آنهایی که دارای ترکیباتی مانند آلومینیم و کلسیم هستند. 2. مسکن ها: به ویژه مسکن های مخدر سبب یبوست می شوند. بیشتر کسانی که از داروهای مخدر استفاده می نمایند دچار مسائل هاضمه از جمله یبوست هستند. به طور کلی بهتر است که در این موارد از داروهای ملین استفاده گردد. برخی از مطالعات (و نه همه آنها) نشان می دهند کسانی که بطور مرتب از آسپرین یا ایبوبروفن استفاده می نمایند هم در خطر ابتلا به یبوست هستند.

3. مواد معدنی: بطور کلی ویتامین ها سبب یبوست نمی شوند. اما برخی ترکیبات مانند کلسیم، و آهن ممکن چنین مسئله ای ایجاد نمایند. معمولاً به بیمار توصیه می گردد که مصرف قرص آهن (یا کلسیم) را قطع کند، مگر اینکه واقعاً به آن احتیاج داشته باشد. در این حالت باید از ملین استفاده گردد.

4. استفاده بیش از حد ملین: برخی از ملین ها نقش محرک روده را دارند. این نوع ملین ها را فقط با تجویز پزشک بهره ببرید. در صورتی که به مدت طولانی از این نوع ملین ها استفاده گردد، بدن به آن عادت می نماید و به خوبی پاسخ نمی دهد. هیچ ملینی را بیش از مدت زمان تجویز شده از طریق پزشک استفاده نکنید.

5. استفاده بیش از حد لبنیات: رژیم غذایی سرشار از لبنیات، گوشت و تخم مرغ و فاقد فیبر کافی، سیستم هاضمه را کُند می نماید. راه چاره چیست؟ فیبر غذا را افزایش دهید و لبنیات و گوشت نخورید یا این مواد را همراه سالاد و غذاهای فیبری دیگر میل کنید.

6. داروهای ضد افسردگی: مانند پروزاک (فلوکستین) ممکن است سبب یبوست شوند. در صورتی که از داروهای ضد افسردگی استفاده می کنید و یبوست دارید با دستور پزشک از ملین بهره ببرید.

بیشتر بخوانید: بی اشتهایی عصبی؛ از پیشگیری تا درمان

7. افسردگی: در واقع باید گفت خود افسردگی هم که با داروهای ضد افسردگی درمان می گردد می تواند سبب یبوست باشد. افسردگی هم مانند کم کای تیروئید سبب کند شدن فرآیندهای بدنی و از جمله فعالیت روده ها می گردد. افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر (lBS) که ممکن است در اثر افسردگی باشد، مستعد یبوست هستند.

8. آنتی اسیدها: که برای تسکین سوزش معده بکار می فرایند، گاهی سبب یبوست می شوند، به ویژه آنهایی که دارای ترکیباتی مانند آلومینیم و کلسیم هستند. البته می توان با کم خوردن، از سوزش معده جلوگیری کرد. استفاده از غذاهای کم چربی و پر فیبر هم هر دو مشکل را بهبود می بخشد.

9. فشار خون و حساسیت دارویی: یبوست ممکن است اثر جانبی برخی از داروهایی باشد که برای کنترل فشار خون بکار می رود که از آن جمله داروهای ادرار آور هستند. این داروها با افزایش ادرار و خارج کردن آب از بدن، سبب کاهش فشار خون می شوند. در حالی که آب برای نرم بودن مدفوع و خروج آن از بدن ضروری است. داروهای آنتی هیستامین که برای درمان آلرژی بکار می فرایند هم ممکن است یبوست ایجاد نمایند.

10. بیماری ورم روده: (IBD) شامل دو بیماری است: بیماری کرون و بیماری کلیت. هر دو بیماری سبب درد شکم، کاهش وزن، مدفوع خونی و دیگر مسائل سلامتی هستند. اسهال شدید هم یکی از علائم هر دو بیماری است. اما یبوست هم گاهی می تواند نشانه ای از این بیماری ها باشد. یبوست در بیماری کُلیت، ممکن است نشانه تورم رکتوم و در بیماری کِرون می تواند نشانه انسداد روده کوچک باشد. البته اگر فقط یبوست دارید و هیچ نشانه دیگری ندارید، احتمال اینکه مبتلا به IBD باشید بسیار کم است.

11. زایمان: یبوست در دوران بارداری بسیار شایع است، اما خود زایمان هم ممکن است سبب یبوست گردد، شاید به علت کم حرکتی ماهیچه های شکمی یا استفاده از مسکن ها در حین زایمان. برخی اوقات جراحات حاصل از کشش هنگام زایمان هم سبب آسیب عصبی و در نتیجه یبوست می گردد، البته این مورد نادر است.

12. دیابت و بیماری های عصبی: دیابت ممکن است سبب آسیب دیدگی عصبی و در نتیجه تأثیر بر توانایی گوارش غذا گردد. بیشتر افراد مبتلا به این دیابت پیشرفته از این موضوع مطلع هستند. افرادی که مبتلا به یبوست دائمی هستند باید آزمایش قند خون انجام دهند. بیماری های عصبی مانند MS و پارکینسون می توانند علت یبوست باشند. هر چند که این بیماری ها همراه با مشکل دفع ادرار، دوبینی و مشکل راه رفتن همراه هستند.

منبع مقاله :

واعظی، محمد جواد، (1396)، دانستنیهای پزشکی، قم: نوید حکمت، چاپ اول.