آزمایش تخلیه گر پائینی سد کرخه، بهره برداری از آب کرخه وارد دوره حساسی می گردد - ناق

به گزارش گروه مالی خبرنگاران، رود کرخه به اسم یکی از نماد های مردم استان خوزستان در روز های اخیر حال و روز خوبی ندارد. بر اساس آمار بارش ارائه شده از سوی دفتر مطالعات پایه منابع آب وزارت نیرو، مقدار بارندگی حوضه کرخه در سال آبی جاری تنها 299 میلیمتر بوده در حالی که این آمار در مدت مشابه سال گذشته معادل 474 میلی متر به ثبت رسیده است.

از سوی دیگر بارش حوضه آبریز کرخه در امسال نسبت به میانه 52 ساله هم با کاهش قابل توجه 31 درصدی روبرو شده است.

صفر تا صد سوء مدیریت منابع آب در سد کرخه

در شرایطی که خشکسالی پای خود را بر گلوی یکی از پرآب ترین رود های ایران می فشارد، مدیریت منابع آب کرخه به جایی که مرهم خشکسالی گردد، زمینه تشدید فشار را ایجاد نموده و بر دشواری شرایط آبی این حوضه آبریز افزوده است.

به گزارش فارس، با توجه به مطالعات برخط صورت گرفته بر روی حوضه آبریز کرخه از انتهای خردادماه سال 1400 و بر اساس در نظر گرفتن ریسک کمبود بارش در فصل پاییز، مقدار خروجی آب سد کرخه به طور میانگین باید بین 75 تا 80 متر مکعب بر ثانیه تنظیم می شد. به استناد اسناد حق آبه های قانونی خروجی 75 تا 80 متر مکعب در ثانیه سد کرخه زمینه تامین متناسب آب مورد احتیاج کشاورزی را مهیا نموده و در خاتمه می بایست، بین 15 تا 20 متر مکعب در ثانیه آب به هورالعظیم می رسید.

بر همین اساس، وجود برداشت های آب غیر قانونی و کشت محصولات بسیار آب بر سبب شد تا همه آب رها شده در راستا سد برداشت شده و در پایین دست هیچ آبی برای هورالعظیم و روستا های منطقه ها غرب خوزستان باقی نماند. همین مسئله زمینه تنش آبی شدید در منطقه ها پایین دست کرخه را به وجود آورد، اما مدیران استان خوزستان به جای پرداختن به ریشه ماجرا و جلوگیری از برداشت های غیر قانونی نسبت به پاک کردن صورت مسئله پرداخت و در اقدامی بسیار خطرناک و بر خلاف اظهارنظر های کارشناسی دستور افزایش 2 برابری برداشت از سد کرخه را صادر نمود.

بر اساس جزئیات مذکور دبی (مقدار خروجی در ثانیه) خروجی 75 تا 80 متر مکعب بر ثانیه ای با توجه به ریسک تداوم کمبود بارش در آبان و آذر ماه تنظیم شده بود، اما 2 برابر شدن مقدار خروجی آب در روز های اخیر ریسک بحران آب در پاییز امسال را به طور قابل ملاحظه ای افزایش داد.

بر مبنای اطلاعات رسیده از منابع موثق، مقدار آب بالای تراز نیروگاهی سد کرخه کمتر از 200 میلیون متر مکعب بوده که 10 درصد از آب قابل بهره برداری خروجی های متداول این سد را در بر می گیرد و 90 درصد آب قابل برداشت سد کرخه تخلیه شده است.

در شرایطی که حجم قابل برداشت سد کرخه بالای تراز نیروگاهی در مهرماه سال 1400 برابر 1.6 میلیارد متر مکعب بود، این عدد با توجه به خشکسالی رخ داده و مدیریت صحیح منابع ای سد باید در مهرماه به 560 میلیون متر مکعب می رسید، اما اخلال در فرایند بهره برداری سد بر اساس تصمیمات غیر کارشناسی سبب شده تا مقدار ذخیره سد بالای تراز نیروگاه به منفی 120 میلیون متر مکعب برسد.

تخلیه گر تحتانی سد کرخه آزمایش شد

به عبارت دیگر، تداوم فرایند برداشت کنونی سبب شده تا علاوه بر تخلیه کامل حجم زنده سد، 120 میلیون متر مکعب از حجم مرده هم تا مهرماه امسال مصرف گردد.

با توجه به اینکه تخلیه سد از حجم مرده از خروجی های متداول امکان پذیر نیست، لذا بهره برداری از سد باید به وسیله تخلیه کننده تحتانی سد انجام پذیرد.

تخلیه گر تحتانی سازه ای است که باید در مواقع بسیار بحرانی نظیر، وقوع سیلاب شدید، ایجاد مشکل در سازه سد و سایر شرایط اضطراری مورد استفاده قرار گیرد، اما برداشت آب غیر متعارف سد کرخه منجر به آن شده تا باز کردن این دریچه تنها راه تداوم برداشت آب باشد.

بر اساس مستندات موجود روز گذشته مورخ 27 شهریورماه سال 1400، دریچه تخلیه گر تحتانی سد کرخه به منظور تست های اولیه بازگشایی شد و پیش بینی می گردد، استحصال آب از سد کرخه در 2 هفته آینده تنها از این درچه امکان پذیر باشد.

به همین دلیل، محمد پورحمید، کارشناس مسائل آب با اشاره به اینکه امروز دریچه تخلیه کننده تحتانی (کالورت) سد کرخه تست شد گفت: احتمالا در 2 هفته آینده تخلیه گر تحتانی به طور کامل بازگشایی و ریسک بهره برداری از سد کرخه، وارد دوره ای تازه، حساس و بسیار خطرناک گردد.

بهره برداری از آب سد کرخه وارد دوره حساسی شده است

حساسیت ایجاد شده در بازگشایی تخلیه کننده تحتانی سد به این علت است که برداشت آب در این مرحله از حجم مرده صورت گرفته و در صورتیکه مقدار بارش های سال آبی پیش رو کمتر از برداشت از حجم مرده باشد، ممکن است در سال آبی آینده منابع آب سد کرخه به تراز نیروگاهی هم نرسیده و ریسک بسیار بزرگی منطقه ها پایین دست وارد گردد.

این ریسک زمانی افزایش می یابد که مطابق اخبار هواشناسی استان خوزستان، خشکسالی در مهر و آبان سال 1400 هم تداوم داشته و مقدار بارش پیش بینی شده در فصل پاییز کمتر از میانه 52 ساله خواهد بود.

با توجه به موارد ذکر شده، برداشت آب سد کرخه در این مرحله باید با وسواس بسیاری همراه باشد و به صورت محدود دنبال گردد تا از ریسک تامین آب سال آینده کاسته گردد.