اما و اگرهای اعتبار صندوق نوآوری، شکل گیری تدریجی صندوق های ملی در کنار بزرگترین نهاد اقتصادی
به گزارش ناق، بر اساس مصوبات اولیه قرار بود سرمایه اولیه صندوق نوآوری و شکوفایی بالغ بر 3 هزار میلیارد تومان گردد که تا به امروز 2700 میلیارد تومان آن محقق شده است و اعتبارات این صندوق در لایحه بودجه 1400 معین نشده ولی زمزمه هایی از اختصاص هزار و تا 1200 میلیاردی به این صندوق شنیده می گردد.
به گزارش خبرنگاران، با تصویب قانون حمایت از شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری سازی اختراعات در سال 1389 توسط مجلس شورای اسلامی، هویت جدیدی با عنوان شرکت های دانش بنیان به عنوان یکی از ارکان اقتصاد دانش بنیان مطرح و تاکید شد این شرکت ها برای توسعه فناوری های مورد احتیاج کشور احتیاج به حمایت دارند؛ از این رو بـر اسـاس مـاده 5 قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان، صندوق نوآوری و شکوفایی به منظور یاری به تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات و شکوفاسازی و کاربردی کردن دانش فنی، بـا سرمایه اولیه 30 هزار میلیارد ریال تشکیل و مقرر شد سالیانه نیم درصد از منابع بودجه عمومی کشور نیز به آن اختصاص یابد.
در حال حاضر از میزان 3 هزار میلیارد تومان سرمایه اولیه این صندوق تنها 2700 میلیارد تومان آن محقق شده است. اینکه در قانون بودجه سال 1400 چه میزان سرمایه به این صندوق تزریق خواهد شد، هنوز معین نیست؛ ولی زمزمه هایی از تصویب اعتبارات هزار تا 1200 میلیاردی سرمایه این صندوق از سوی مجلس شورای اسلامی شنیده می گردد که باید منتظر بود که نتیجه مذاکرات در این زمینه چه خواهد شد.
علاوه بر آن قصه اختصاص نیم درصد از منابع بودجه عمومی به این صندوق همانند حکایت اختصاص یک درصد از اعتبارات دستگاه های اجرایی به بخش پژوهش هیچ گاه محقق نشده است.
با این میزان اعتبارات صندوق نوآوری و شکوفایی خدمات متنوعی را در حوزه تسهیلات، ضمانت نامه، توانمندسازی و سرمایه گذاری در سند حمایتی خود تعریف کرد تا بر اساس آن خدمات مختلفی را به شرکت های دانش بنیان ارائه دهد. تا به امروز این صندوق 5358 میلیارد تومان تسهیلات به شرکت های دانش بنیان پرداخت نموده است:
| سال | میزات تسهیلات اعطا شده | تعداد تسهیلات |
| 1393 | 36 میلیارد تومان | 133 |
| 1394 | 255 میلیارد تومان | 425 |
| 1395 | 409 میلیارد تومان | 622 |
| 1396 | 241 میلیارد تومان | 464 |
| 1397 | 398 میلیارد تومان | 394 |
| 1398 | 2876 میلیارد تومان | 1216 |
| 1399 | 5358 میلیارد تومان | 2600 |
تنوع تامین مالی و تشکیل صندوق های ملی
ماموریت اصلی صندوق نوآوری و شکوفایی حمایت و توانمندسازی شرکت های دانش بنیان هستند که دانش بنیانی آنها از سوی کارگروه ارزیابی شرکت ها و موسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری احراز شده است. ولی با توسعه اکوسیستم نوآوری و فناوری، خانواده های جدیدی به دانش بنیان ها با عناوین تیم ها و شرکت های استارت آپی و شرکت های خلاق اضافه شد که این خانواده جدید دیگر در زیر چتر حمایتی صندوق نوآوری قرار نمی گیرند؛ از این رو به منظور فراهم کردن زمینه لازم برای سرمایه گذاری و مشارکت بخش خصوصی در امر پژوهش و فناوری در ماده 100 برنامه سوم توسعه مالی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به دولت اجازه داده شد تا در تأسیس صندوق های غیر دولتی پژوهش و فناوری مشارکت کند و این دستمایه فعالیت جدید این صندوق برای توسعه صندوق های پژوهش و فناوری با هدف حمایت از تیم های فناور شد.
کمیسیون ماده 100 در فاصله سال های 1382 تا 1393 در مجموع، 13 جلسه در محل دبیرخانه (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) برگزار کرد و به 18 صندوق پژوهش و فناوری مجوز تاسیس و فعالیت داد.
تسریع در فرایند تبدیل ایده به ثروت و جلوگیری از بوروکراسی معمول، ایجاد زمینه مشارکت و سرمایه گذاری بخش غیردولتی در حوزه فناوری و نوآوری، یاری به تجاری سازی دستاوردهای فناوری و جبران عدم تمایل نهادهای مالی سنتی برای تامین مالی حوزه فناوری و نوآوری به دلیل ریسک بالا از ضرورت های ایجاد صندوق های پژوهش و فناوری معین شده است.
صندوق های پژوهش و فناوری نهـاد مالی حوزه علـم و فناوری که دارای شـخصیت حقوقـی غیردولتی (سهامی خاص) و دارای اسـتقلال مالی هستند، بر اساس اساسنامه مصوب هیات وزیران فعالیت می نمایند. فعالیت های اصلی این صندوق ها شامل اعطای انواع تسـهیلات (وام)، ضمانت نامه، سرمایه گذاری خطرپذیر و عاملیت) کارگزاری برای طرح های پژوهشی، فناوری، نوآوری، شرکت های دانش بنیان و خلاق و تجاری سازی نتایـج پژوهش ها است.
بر اساس برنامه ریزی صندوق نوآوری با تاکید بر تجهیز هر استان با یک صندوق پژوهش و فناوری در حال حاضر در 31 استان کشور یک صندوق پژوهش و فناوری ایجاد شد، به گونه ای که تا مرداد ماه سال 1392 در 8 استان، تا آذر سال 1397 در 13 استان و تا بهمن 1399 در 31 استان صندوق های پژوهش و فناوری تاسیس شدند.
علاوه بر آن، بـا توجـه بـه توسـعه فناوری هـای نوظهـور در کشـور و ریسـک بـالای مترتـب بـر تامیـن مالـی ایـن حـوزه، ضـرورت ایجـاد نهادهـای مالـی تخصصـی علـم و فنـاوری ضرورتـی اجتنـاب ناپذیـر بود؛ از این رو نهـاد تامیـن مالـی تخصصـی در بعضی حـوزه ها ضـروری بود و بر این اساس کارگـروه صندوق های پژوهش و فناوری نسـبت بـه سیاسـتگذاری در جهـت توسـعه صنـدوق هـای فنـاوری محـور و مسـاله محـور اقـدام کرد.
سلامت تهران، صنایع خلاق، صنایع فرهنگی سپهر، کشاورزی، نوآفرین (ICT)، صنعت نفت، نوآوری اجتماعی، صنعت برق و انرژی، تجهیزات پزشکی، نانو، پرشین دارو، سلامت ثامن، مواد پیشرفته و انرژی، صنعت دفاعی و صنعت ماشین سازی از جمله حوزه هایی هستند که صندوق های تخصصی در آنها راه اندازی شده است.
در کنار این دو نهاد مالی، نوع دیگری از صندوق های مالی در قالب صندوق های ملی در حال شکل گیری است که نمونه آن مصوبه جدید شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در زمینه راه اندازی صندوقی برای حمایت از انتها نامه های تقاضا محور است که اگر قرار است نهاد مالی برای حمایت از بخش تحقیقات و فناوری و نوآوری در کشور راه اندازی گردد، در زیر یک چتر واحد باشد تا حمایت ها در سمت و سوی معینی ارائه گردد.
از سوی دیگر با توجه به شرایط مالی کشور و عدم تخصیص منابع مالی مورد احتیاج صندوق نوآوری و شکوفایی بهتر است در گام نخست نسبت به تامین مالی مهمترین نهاد مالی کشور یعنی صندوق نوآوری اقدام گردد تا اینکه صندوق های متعدد مالی ایجاد گردد.
طرح های اثربخشی که با حمایت صندوق نوآوری توسعه یافتند
از میان مجموعه فناوری هایی که با حمایت صندوق نوآوری توسعه یافتند، 45 عنوان طرح اثربخش را بـا توجه بـه معیارهایی چـون اثـرات مالی، اشـتغال زایی، صرفـه جویـی ارزی، افزایـش صـادرات، رشـد فـروش، کمـک به حل مسـائل اساسـی در یکی از حوزه های راهبـردی و برخـوردار از یکی از ویژگی های خاص چون سـاخت بار اول، ارتقای تاب آوری ملی، سرریز و تعمیق فنـاوری، ظرفیت صادراتی و فناوری آینده می توان یافت.
این طرح ها بـا توجـه بـه ماهیت طـرح، موفـق به اخـذ یکی از انـواع خدمـات قابـل ارائـه در بخـش تسـهیلات و سـرمایه گذاری شـده اسـت و ایـن قابلیـت و پتانسـیل را دارند که علاوه بـر از میان برداشـتن موانع و مشـکلات حـوزه ای کـه در آن طبقه بندی شـده اند، بـه عنـوان کاتالیـزور در حوزه های دیگـر نیـز بـه کار گرفته شـوند. بعضی از این طرح ها به این توضیح است:
| ردیف | عنوان طرح | کاربرد |
| 1 | فراوری کنساتره فیتاز | در پرندگان و به ویژه در بدن حیوانات تک معده ای مانند مرغ، آنزیم فیتاز فراوری نمی شـود و این در حالی است که وجود این آنزیم در فرآیند هضم و جذب مواد غذایی در این موجودات نقشی بسیار کلیدی دارد و موجب افزایش قابلیت جذب نهاده های گیاهی و در نتیجه بالا رفتن سرعت رشد مرغ های پرورشی می گردد. |
| 2 | فراوری استارترهای لبنی | استارترهای مورد احتیاج کارخانجات لبنی از خارج تأمین می شد که با حمایت انجام شده این محصول در مقیاس صنعتی فراوری می گردد. |
| 3 | جمع آوری و افزایش فشار گازهای فلر | این گاز ارزشمند موجب آلوده شدن هوا و محیطزیست می شد و با همت فناوران از سوختن گازهای همراه نفت پیشگیری شده و ضمن استفاده از آنها به عنوان خوراک پتروشیمی و گاز مصرفی شبکه گاز کشور از آن بهره برداری می گردد. |
| 4 | ساخت وتحویل خط فراوری کاغذ | راه اندازی خط فراوری کاغذ به گونه ای که قابلیت خمیرسازی داشته و سازگار با محیط است. |
| 5 | احداث تصفیه خانه آب با استفاده از لجن فعال | این روش از جمله فنون رایج و توسعه یافته در صنعت تصفیه آب است. |
| 6 | سامانه حذف نیترات از آب آشامیدنی به روش الکتروشیمیایی | بالا بودن نیترات در آب تهران از نگرانی های کلانشهر تهران است؛ چرا که آلاینده نیترات اگر از حد مجاز در آب بالاتر رود می تواند اثرات خطرناکی بر سلامت شهفرایندان داشته باشد. |
| 7 | احداث خط فراوری محصولات تزریقی پرخطر با کاربرد در درمان سرطان | طراحی، ساخت و بهره برداری از خط فراوری محصولات تزریقی شیمی درمانی |
| 8 | فراوری داروی MS | از جمله این داروها زیفرون یا همان اینترفرون بتا یک بی است که یک پروتئین طبیعی انسانی به همین نام بوده و دارای خواص تعدیل نماینده سیستم ایمنی است. این دارو برای کنترل حملات و کاهش سیر پیشرفت بیماری در درمان مبتلایان به بیماری ام اس استفاده شده و باعث درمان قطعی ام اس نمی گردد، ولی در کاهش تعداد حملات و نیز آهسته کردن فرایند پیشرفت بیماری بسیار مؤثر است. |
| 9 | فراوری داروی رتپلاز | این دارو در انفارکتوس میوکارد حاد برای کاهش خطر نارسایی احتقانی قلب و مرگ ومیر ناشی از انفارکتوس کاربرد دارد. |
| 10 | فراوری ماده مؤثره داروی لوتیراستام | این دارو در درمان صرع های پارشیال، میوکلونیک و تونیک-کلونیک کاربرد دارد. |
| 11 | ماده مؤثره پپتیدهای دارویی | این مواد در درمان بیماری هایی مانند انواع سرطان، دیابت و فشار خون استفاده می شوند. |
| 12 | فراوری داروهای نارکوتیکی منتخب | داروی بوپرنورفین از جمله داروهای ترک اعتیاد است که به دلیل داشتن خواص ویژه، آن را نسبت به دیگر داروها در این حوزه فزونی داده است. این دارو را وزارت بهداشت به عنوان گزینه اول در ترک اعتیاد معرفی نموده است. |
| 13 | فراوری واکسن آنفلوآنزای فصلی، انجام مطالعه بالینی | |
| 14 | فراوری واکسن مننژیت پلی ساکاریدی و کونژوگه | واکسن های مننژوکوکی موجب ایمنی در برابر اغلب بیماری های مننژوکوکی می شوند. |
| 15 | فراوری واکسن دو ظرفیتی پاپیلومای انسانی ناشی از ویروس HPV | پاپیلومای انسانی از بیماری های رایج آمیزشی است که اکنون فراوری واکسن برای آن در فهرست واکسن های اولویت دار برای فراوری در داخل کشور واقع شده است. |
| 16 | فراوری دستگاه ماموگرافی | دستگاه ماموگرافی در تشخیص سرطان پستان نقش محوری دارد. |
| 17 | توسعه فایروال های بومی برنامه های تحت وب | این محصول یک نرم افزار در طبقه سامانه های امنیتی است که به عنوان فایروال نرم افزارهای کاربردی تحت وب طراحی و پیاده سازی شده است. |
| 18 | منبع تغذیه و اینورترهای خورشیدی متصل به/منفک از شبکه | از قابلیت های عمده منابع تغذیه مخابراتی فراوریی می توان به راندمان بالای 96 درصد، طراحی کامپکت و بهینه، گواهینامه حفاظت IP55(حفاظت در مقابل آب و گرد و غبار)، ساختار بدنه گالوانیزه ضد اسید، مدیریت مصرف باتری پیشرفته و مجهزبودن به مانیتورینگ به وسیله شبکه با پروتکل های مختلف اشاره نمود. |
| 19 | سیستم الکترونیکی قطع اتوماتیک گاز حساس به امواج زلزله | این سیستم در زمان وقوع زلزله، در صورتی که امواج زمینلرزه برای سازه ساختمان خطرناک و مخرب باشد و از حد معین شده بالاتر رود، گاز ورودی ساختمان، کارخانه و ... را قطع نموده و مانع از وقوع آتش سوزی می گردد. |
| 20 | سامانه سیار بازرسی کانتینری با استفاده از تکنولوژی Ray-X | برای شناسایی و تشخیص اقلام غیرقانونی و تهدیدها در محموله ها استفاده می گردد. |
برگزاری رویدادهایی برای راهنمایی سرمایه های بخش خصوصی
رویداد دوشنبه های استارت آپی برنامه تبادل فناوری میان شرکت های دانش بنیان و سرمایه گذاران است. در این رویداد که با حضور سرمایه گذاران، صندوق های پژوهش و فناوری، صندوق های جسورانه بورسی، صندوق های سرمایه گذاری خطر پذیر برگزار می گردد، تیم های استارت آپی با عرضه فناوری های خود به سرمایه گذاران کوشش دارند تا سرمایه مورد احتیاج خود را جذب نمایند.
تا به امروز 125 استارت آپ طرح خود را ارائه نموده اند و در مجموع بیش از 350 میلیارد تومان درخواست جذب سرمایه داشته اند. در مجموع این رویدادها 34 میلیارد تومان جذب سرمایه به صورت قطعی رخ داده است.
منبع: خبرگزاری ایسنا