عامل اصلی مهاجرت - ناق

با قیمت موجود ارز، فراوری ناخالص داخلی ایران از رقم حدود 500 تا 600 میلیارد دلار در سال به حدود 200 میلیارد کاهش یافته و این قطعا نادرست است. تازه، این گزارش بانک جهانی بر حسب دلار 22 هزار تومان محاسبه شده است، اگر با دلار 27 هزار تومان محاسبه گردد، معادل 20 درصد دیگر هم کمتر خواهد شد!

در این یادداشت وارد موضوع دوم و مهم تر دیگر، یعنی خروج نیروی انسانی می شویم. بسیاری از نیرو های کارشناسی کشور که سرمایه های زیادی برای تربیت آنان هزینه شده است، به راحتی جذب اقتصاد کشور های دیگر می شوند.

چندی پیش با مدیر یکی از استارت آپ های مشهور کشور صحبت می کردم، به رغم اینکه پرداخت حقوق و دستمزد های آن شرکت به نسبت قابل توجه بود، ولی می گفت که سالانه تا حدود 30 درصد نیروهایش را به علت مهاجرت از کشور از دست می دهد. پرسیدم که آیا خودشان دنبال مهاجرت در کشور دیگر هستند؟ گفت لزوما خیر، بلکه خیلی راحت در حالی که مشغول کار هستند، یک ایمیل دریافت می نمایند که شغلی را در فلان کشور با امتیازات تعیین و انجام همه امور مرتبط با حرفه او پیشنهاد می نمایند. این شناسایی ها را به وسیله دوستان و همکارانی که قبلا رفته اند، یا به وسیله لینک دین و سایت های مشابه، پیدا می نمایند.

هنگامی که فرد روبرو با این پیشنهاد می گردد به ارقام حقوق پیشنهادی و هم شرایط اجتماعی و سیاسی مبدا و مقصد که نگاه می نماید، به راحتی پیشنهاد را می پذیرد. شاید تا به امروز روبرو با این موارد نشده اید، ولی واقعیت این است که اگر نیرویی را بپسندند، تمام هزینه انتقال حتی بردن اثاث منزل را به برترین شکل تقبل می نمایند.

نکته مهم تر اینکه مدیر آن استارت آپ شرح داد که تعدادی هم که نمی فرایند به علت رضایت از اینجا نیست، بلکه محدودیت های خانوادگی یا تعلقات دیگری دارند که از این پیشنهاد ها استقبال نمی نمایند. کافی است که دستمزد ها و شرایط اجتماعی و فرهنگی ایران را با کشور پیشنهاد دهنده مقایسه کنیم تا با منطق این رفتار همدلی کنیم.

برای بسیاری از این افراد حداکثر حقوقی که در ایران به دست می آورند زیر هزار دلار است (البته این رقم بالایی است) ولی در آنجا تا 4 یا 5 هزار دلار هم پیشنهاد می گردد. همان طورکه گفته شد گام اول برای ورود سرمایه خارجی، حفظ سرمایه داخلی است. هم سرمایه مادی و از آن مهم تر سرمایه انسانی. اگر دولت ایران نتواند شرایطی را ایجاد کند که نیروی انسانی تحصیل نموده آن در داخل کشور حفظ گردد، چگونه می خواهد که گامی به سوی توسعه و پیشرفت بردارد؟

جمعیت ایرانیان مهاجر در 3 سال گذشته بیش از دو برابر شده است. نکته مهم اینکه 30 درصد آنان را متخصصان تشکیل می دهند. بقیه هم کمابیش افراد حرفه ای هستند و کارکنان مشاغل ساده فقط حدود 7 درصد کل مهاجران ایرانی را تشکیل می دهد. بالای 50 درصد آنان که به اروپا رفته اند، دارای تحصیلات دانشگاهی هستند، 60 درصد ایرانیان حاضر در امریکا در مشاغل خوب از جمله در مشاغل مدیریتی، کسب و کار و علوم و هنر فعال هستند. درباره نظر سنجی ها وگرایش افراد به مهاجرت از کشور هم بهتر است فعلا چیزی نگویم.

در هر حال در کنار اقدامات برای ورود سرمایه و جلوگیری از خروج آن باید کوشید که مانع مهاجرت و خروج نیروی انسانی متخصص شد. توسعه و پیشرفت بدون وجود و مشارکت چنین نیرویی ممکن نیست. عوامل خروج آنان فقط پایین بودن دستمزد نیست، بلکه احساس بی توجهی به آنان بیش از هر چیز دیگری عذاب دهنده است.

می توانیم مدیران اصلی کشور را در قوای حکومتی در سطح معاون وزیر و بالاتر فهرست کنیم، بعد ببینیم که چند درصد جوانان و کارآفرینان و متخصصان این کشور با آنان احساس مشترک دارند و آنان را نمایندگان واقعی خود می دانند. به نظر من کمتر از ده درصد. تا هنگامی که این شکاف حل نگردد، مشکل فرار سرمایه اقتصادی و مهاجرت نیروی انسانی هم حل نخواهد شد.

منبع: روزنامه اعتماد